Ο θάνατος του Πάπα Φραγκίσκου έρχεται ύστερα από την εκλογή του στον παπικό θρόνο το 2013, μια κίνηση που φέρει σημαντική συμβολική αξία αλλά και αντίκτυπο, τον οποίο η καθολική εκκλησία δεν έχει ακόμη τη δυνατότητα να αξιολογήσει πλήρως, ούτε χρονικά ούτε ιστορικά.
Η διαδικασία που θα ακολουθηθεί για την πλήρωση της πιο σημαντικής θέσης του μεγαλύτερου ενιαίου θρησκευτικού δόγματος στον κόσμο είναι ξεκάθαρη και σαφής. Ωστόσο, η ιστορία των εκλογών των Παπών περιλαμβάνει σημαντικά, και κάποιες φορές αλλόκοτα, στοιχεία.
Η διαδικασία εκλογής Προκαθήμενου στη ρωμαιοκαθολική εκκλησία έχει εξελιχθεί μέσα από διάφορα στάδια για να αποκτήσει τη σημερινή της μορφή. Ορισμένα από αυτά, που διατηρούνται και μέσα από το πρίσμα του θρύλου, έχουν τη δική τους σημασία καθώς η εκλογή Πάπα δεν είναι μόνο μια θρησκευτική διαδικασία.
Αν και η ψήφος χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στην εκλογή Πάπα το 1061, οι παπικές εκλογές κατά τη διάρκεια του Μεσαίωνα δεν έμοιαζαν καθόλου με τις μυστικές διαδικασίες που ακολούθησαν αργότερα. Οι καρδινάλιοι φιλοξενούνταν με πολυτελή τρόπο και είχαν τη δυνατότητα να εισέρχονται και να εξέρχονται από την παπική έδρα κατά βούληση. Ήταν μια πολιτισμένη διαδικασία, αν και όχι ιδιαίτερα αποτελεσματική, χωρίς κίνητρα για τις αντιμαχόμενες φατρίες να συμφωνήσουν.
Μετά τον θάνατο του Κλήμη Δ΄ το 1271, δημιουργήθηκαν οι συνθήκες για την πιο μακροχρόνια παπική εκλογή στην ιστορία. Οι καρδινάλιοι, εγκλωβισμένοι σε σφοδρές διαμάχες, φιλονικούσαν για σχεδόν τρία χρόνια χωρίς να καταλήξουν σε εκλογή Πάπα. Η διαδικασία ήταν τόσο χρονοβόρα που τρεις από τους είκοσι εκλέκτορες πέθαναν κατά τη διάρκεια αυτής.
Οι αγανακτισμένοι πολίτες του Βιτέρμπο, όπου βρισκόταν τότε η παπική αυλή, κλείδωσαν τους καρδινάλιους στο Παλάτσο ντέι Πάπι, παρέχοντάς τους μόνο ψωμί και νερό, μέχρι να εκλέξουν νέο Ποντίφικα. Ο θρύλος υποστηρίζει ότι αφαιρέθηκε και η στέγη του παλατιού.
Με αυτόν τον τρόπο, οι ενέργειες των Βιτερμπέζων οδήγησαν στη δημιουργία του όρου «κονκλάβιο» (conclave – εκ του cum clave, δηλαδή «με κλειδί») και ενέπνευσαν τον νέο Πάπα Γρηγόριο Ι΄ να θεσπίσει τους νόμους που αποτέλεσαν τη βάση του σύγχρονου κονκλαβίου. Ωστόσο, οι καλές προθέσεις του Γρηγορίου Ι΄ χρειάστηκαν χρόνο για να αποδώσουν καρπούς, καθώς για το υπόλοιπο του 13ου αιώνα οι παπικές εκλογές παρέμειναν αρκετά χαοτικές.
