Η πτώση της αμερικανικής επιστημονικής ηγεμονίας

Για πολλές δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αποτελέσει τον κορυφαίο προορισμό για νέους επιστήμονες από όλο τον κόσμο. Ωστόσο, η εικόνα αυτή φαίνεται να αλλάζει δραματικά.Εκατοντάδες υποψήφιοι διδάκτορες και ερευνητές αποφασίζουν πλέον να μην εγκατασταθούν στις ΗΠΑ, όπως επισημαίνουν οι New York Times, απογοητευμένοι από την αυστηρή μεταναστευτική πολιτική και τις περικοπές στη χρηματοδότηση της έρευνας. Η παραδοσιακή ροή ταλέντων έχει αρχίσει να αντιστρέφεται.Στην ινδική πόλη Μπανγκαλόρ, γνωστή για τις εξαιρετικές της επιδόσεις στις βιολογικές και τεχνολογικές επιστήμες, μόλις ένας στους 30 αποφοίτους πέτυχε να βρει εργασία σε αμερικανικό εργαστήριο φέτος. Οι υπόλοιποι προσανατολίζονται σε χώρες όπως η Αυστρία, η Ιαπωνία και η Αυστραλία, με αρκετούς να επιλέγουν να παραμείνουν στην Ινδία, κάτι που πριν από λίγα χρόνια φαινόταν αδιανόητο.Οι περιοριστικές αποφάσεις της κυβέρνησης Τραμπ για τις βίζες, οι απελάσεις ξένων φοιτητών και οι περικοπές κονδυλίων έρευνας έχουν προκαλέσει σοκ στην ακαδημαϊκή κοινότητα. Στο Χάρβαρντ, περισσότερα από τρία δισεκατομμύρια δολάρια σε επιχορηγήσεις έχουν ακυρωθεί ή παγώσει. Το Πανεπιστήμιο Τζονς Χόπκινς αναγκάστηκε να απολύσει 2.000 εργαζόμενους λόγω απώλειας 800 εκατομμυρίων δολαρίων.Δεν είναι μόνο η απώλεια κύρους που ανησυχεί την επιστημονική κοινότητα. Καθηγητές όπως ο Ντέιβιντ Χογκ από το Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης επισημαίνουν ότι η έρευνα στις ΗΠΑ στηρίζεται στη συνεργασία με διεθνείς ερευνητές, και χωρίς αυτούς, ολόκληροι τομείς κινδυνεύουν να καταρρεύσουν. «Η έρευνά μου είναι αδύνατη χωρίς μη Αμερικανούς επιστήμονες», τονίζει χαρακτηριστικά.Η Ευρώπη και η Ασία αρχίζουν να επωφελούνται από αυτήν την κατάσταση. Χώρες όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Γαλλία διευρύνουν τις θέσεις εργασίας για ερευνητές υψηλής κατάρτισης που εγκαταλείπουν τις ΗΠΑ. Στην Αυστρία, πολλοί απόφοιτοι της Μπανγκαλόρ βρίσκουν πλέον ευνοϊκές προοπτικές.Η έξοδος των ταλέντων πλήττει ζωηρά την ίδια την καρδιά της αμερικανικής καινοτομίας. Όπως επισημαίνει ο καθηγητής Βιμ Λίμανς, το κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ σε τομείς όπως η ιατρική και η κλιματική έρευνα είναι δύσκολο να καλυφθεί από άλλες χώρες. «Η απουσία των ΗΠΑ από τη διεθνή συνεργασία επιφέρει παγκόσμιες συνέπειες», προειδοποιεί.Το 1945, το μανιφέστο «Η επιστήμη, το ατέρμονο σύνορο» διακήρυττε ότι οι ΗΠΑ θα κερδίσουν περισσότερα από την ανταλλαγή γνώσης και την υποδοχή ξένων επιστημόνων, παρά από την απομόνωση. Σήμερα, αυτή η παρακαταθήκη φαίνεται να εγκαταλείπεται. Το «καλωσόρισμα» έχει μετατραπεί σε φραγμό, και για πολλούς νέους επιστήμονες, το αμερικανικό όνειρο φαίνεται να έχει σβήσει.Μια νεαρή ερευνήτρια από την Ινδία, η οποία ολοκληρώνει τη διατριβή της στον τομέα του καρκίνου, συνοψίζει το κλίμα λέγοντας: «Πάντα θαυμάζαμε την αμερικανική επιστήμη. Είναι λυπηρό να βλέπεις τον ήρωα να κατεβαίνει από το βάθρο». Οι ΗΠΑ κινδυνεύουν να χάσουν όχι μόνο τα λαμπρότερα μυαλά, αλλά και τον σεβασμό που έχουν οικοδομήσει επί δεκαετίες.