Τρεις άλλοτε ανώτεροι κι ανώτατοι αξιωματικοί του σαλβαδοριανού στρατού καταδικάστηκαν χθες Τρίτη να εκτίσουν 15 χρόνια κάθειρξης για τη δολοφονία τεσσάρων ολλανδών δημοσιογράφων το 1982, κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στη χώρα της κεντρικής Αμερικής, ανακοίνωσε συνήγορος των οικογενειών των θυμάτων.
Οι Κος Κόστερ, Γιαν Κάιπερ, Χανς τερ Λάαχ και Γιοπ Βίλεμσον σκοτώθηκαν τη 17η Μαρτίου 1982, ενώ γύριζαν ντοκιμαντέρ για τον εμφύλιο πόλεμο στο Ελ Σαλβαδόρ (1980-1992).
«Το σώμα ενόρκων έκρινε ενόχους τους τρεις» πρώην στρατιωτικούς, επιβάλλοντάς τους ποινές 15 ετών κάθειρξης, δήλωσε ο Πέδρο Κρους, δικηγόρος ο οποίος εκπροσώπησε τις οικογένειες των θυμάτων, βγαίνοντας από τη δικαστική αίθουσα.
Ο άλλοτε υπουργός Άμυνας και στρατηγός ε.α. Χοσέ Γκιγιέρμο Γκαρσία (91 ετών), καθώς και οι συνταγματάρχες ε.α. Φρανσίσκο Μοράν (93) και Μάριο Αδαλμπέρτο Ρέγες Μένα (85), αντιμετώπιζαν ποινές ως και 30 ετών κάθειρξης. «Η κατάσταση της υγείας τους και η ηλικία τους ελήφθησαν υπόψη», ανέφερε ο κ. Κρους.
Το Ανώτατο Δικαστήριο του Σαλβαδόρ ενέκρινε τον Μάρτιο την υποβολή αιτήματος έκδοσης του κ. Ρέγες Μένα, που είναι μόνιμος κάτοικος των ΗΠΑ. Οι κ.κ. Γκαρσία και Μοράν τέθηκαν υπό κράτηση κατ’ οίκον – βρίσκονται σε ιδιωτικό νοσοκομείο στο Σαν Σαλβαδόρ.
Κανένας τους δεν ήταν παρών στη δίκη.
Οι περιστάσεις του θανάτου των τεσσάρων δημοσιογράφων ουδέποτε είχαν ερευνηθεί μέχρι τη δημιουργία, το 1993, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ, επιτροπής αλήθειας με αποστολή να φωτίσει τις φρικαλεότητες που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου στο κράτος της κεντρικής Αμερικής.
Η επιτροπή αυτή επαλήθευσε πως έχασαν τη ζωή τους όταν έπεσαν σε ενέδρα του στρατού σε αγροτική περιοχή στην επαρχία Τσαλατενάνγκο (βόρεια), περίπου 80 χιλιόμετρα βόρεια από την πρωτεύουσα Σαν Σαλβαδόρ.
Η υπόθεση άρχισε να εξετάζεται από τη δικαιοσύνη το 2018, αφού το Ανώτατο Δικαστήριο του Σαλβαδόρ έκρινε πως ήταν αντισυνταγματικός νόμος του 1993 που έδινε γενική αμνηστία για όλα τα εγκλήματα κατά τη διάρκεια της εμφύλιας σύρραξης.
Η έρευνα πήρε νέα τροπή το 2020 με πρωτοβουλία του σαλβαδοριανού ινστιτούτου για την πρόσβαση στη δημόσια πληροφόρηση (IAIP), που ζήτησε από τον στρατό να ανοίξει τα αρχεία του.
«Ο αγώνας εναντίον της ατιμωρησίας παίρνει πάρα πολύ καιρό, αλλά νικήσαμε», σχολίασε ο πρεσβευτής της Ολλανδίας στην περιφέρεια της κεντρικής Αμερικής Άριεν φαν ντεν Μπεργκ, εξερχόμενος από την 11ωρη ακροαματική διαδικασία.
Οι τέσσερις δημοσιογράφοι εργάζονταν για το τηλεοπτικό δίκτυο IKON, που είχαν δημιουργήσει εκκλησιαστικές κοινότητες.
Σύμφωνα με τον κ. Κρους, στο δικαστήριο παρουσιάστηκαν «σημαντικές αποδείξεις» κατά τη διάρκεια της δίκης, συμπεριλαμβανομένων δήλωσης αμερικανού πρώην στρατιωτικού ακολούθου και έκθεσης ειδικού, που πιστοποιούσαν την «άμεση» εμπλοκή των καταδικασθέντων.
Ο εμφύλιος πόλεμος στο Σαλβαδόρ ανάμεσα στις ένοπλες δυνάμεις και αριστερούς αντάρτες άφησε πίσω πάνω από 75.000 νεκρούς και κάπου 7.000 εξαφανισμένους.
Ο Χοσέ Γκιγιέρμο Γκαρσία διοίκησε τις ένοπλες δυνάμεις από το 1979 ως το 1983, τα χρόνια των χειρότερων σφαγών που αποδόθηκαν στον στρατό.
