Δύο γυναίκες από την Αφρική: Η ιστορία της επιβίωσης και της ανασυγκρότησης

Δύο γυναίκες νεαρής ηλικίας, 24 και 27 ετών από το Καμερούν και τη Σιέρα Λεόνε αντίστοιχα, ξεκινούν από ιδιαίτερα ευάλωτα περιβάλλοντα, συχνά κακοποιητικά. Πολλές φορές ακόμα και οι βασικές τους ανάγκες για τη διαβίωση δεν ήταν εξασφαλισμένες.Η απουσία προστασίας τις οδήγησε στην αστεγία και την έλλειψη άλλων διεξόδων, δημιουργώντας το υπόβαθρο για την εκμετάλλευσή τους. Η προσέγγισή τους από ένα δίκτυο ανθρώπων που παρουσιάστηκε ως προστατευτικό και φιλικό, προσφέροντας υποσχέσεις για μια καλύτερη ζωή όπως στέγη, εργασία ή εκπαίδευση, δημιούργησε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης αρχικά και την ελπίδα ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να πάνε καλύτερα.Ωστόσο, η πραγματικότητα δεν ήταν αυτή. Σύντομα κατέληξαν σε καθεστώς εμπορίας ανθρώπων και καταναγκαστικής εργασίας ή σεξουαλικής εκμετάλλευσης. Η μεταφορά τους οργανώθηκε μεθοδικά από δίκτυα διακίνησης, μέσω πλαστών εγγράφων και διαδρομών που περιλαμβάνουν χώρες-ενδιάμεσους σταθμούς. Τα θύματα μετακινήθηκαν υπό καθεστώς απομόνωσης, χωρίς επίσημα έγγραφα ή επικοινωνία με τον έξω κόσμο. Στη χώρα προορισμού έζησαν σε συνθήκες αιχμαλωσίας, περιορισμένες, χωρίς ελευθερία κινήσεων και υπό συνεχή έλεγχο, συχνά σε απομονωμένα κτήρια σε ερημικές περιοχές. Κακοποίηση, ψυχολογική και σωματική καταπίεση, χορήγηση ουσιών, παροχή εργασίας ή υπηρεσίας υπό εξαναγκασμό και με τα έσοδα να πηγαίνουν αποκλειστικά στους εκμεταλλευτές τους, ήταν τα κύρια χαρακτηριστικά.Τα θύματα αναφέρουν ότι οι διακινητές τα φωτογράφιζαν με την πρόφαση ότι θα τους εκδώσουν νομιμοποιητικά έγγραφα διαμονής, προκειμένου να εργαστούν. Ωστόσο, στην πραγματικότητα το δίκτυο δημιουργεί ένα κατάλογο γυναικών προς εκμετάλλευση, που προσφέρεται στους υποψήφιους πελάτες, προκειμένου να επιλέξουν το θύμα ανάλογα με τις προτιμήσεις τους.Οι δύο κοπέλες κάποια στιγμή κατάφεραν να διαφύγουν η μία με τη βοήθεια τρίτων και η άλλη εξαιτίας στιγμών αδυναμίας του κυκλώματος. Όταν πλέον εισήλθαν στην Ελλάδα και εντάχθηκαν στο πλαίσιο φιλοξενίας ασυνόδευτων ανηλίκων (Κ.Φ.Α.Α.), διαπιστώθηκε ότι η ψυχολογική κατάσταση των θυμάτων χαρακτηριζόταν από έντονη συμπτωματολογία μετατραυματικού συνδρόμου (PTSD). Πλαισιώθηκαν ψυχοκοινωνικά (στέγαση, ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη, καθώς και νομική συμβουλευτική), ενώ υποστηρίχθηκε σταδιακά και η επανένταξή τους, συμπεριλαμβανομένης της επαγγελματικής κατάρτισης και της εκπαίδευσης.Αυτές είναι μόνο δύο από τις πολλές περιπτώσεις θυμάτων εμπορίας ανθρώπων που καταφθάνουν στην Ελλάδα αναζητώντας ασφαλές καταφύγιο. Στο πλαίσιο υποστήριξης, τους παρέχεται στέγαση, ιατρική και ψυχολογική βοήθεια, καθώς και νομική καθοδήγηση, με στόχο την κοινωνική και επαγγελματική τους επανένταξη.Ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) συνεργάζεται στενά με φορείς για την υποστήριξη θυμάτων εμπορίας ανθρώπων, ενώ συμμετέχει και στο δίκτυο φορέων του Εθνικού Μηχανισμού Αναφοράς (ΕΜΑ), του συντονιστικού μηχανισμού που παρακολουθεί όλα τα στάδια της ένταξης ενός θύματος στο σύστημα προστασίας της χώρας, ξεκινώντας από τον αρχικό εντοπισμό και την ταυτοποίησή του, στη συνέχεια την παροχή υπηρεσιών προστασίας και υποστήριξης κατά τη νομική διαδικασία, έως τον οικειοθελή υποβοηθούμενο επαναπατρισμό στη χώρα καταγωγής ή την κοινωνική ένταξη στη χώρα υποδοχής.Η γυναίκα από τη χώρα της Δυτικής Αφρικής κατάφερε μετά από καιρό να εκφράσει τις επιθυμίες της. Να πάει το παιδί της σχολείο, να γιορτάσει τα γενέθλιά του, να ζήσει ομαλά με τον σύντροφό της, να δουλέψει. Οι επιθυμίες αρθρώνονται δύσκολα αλλά υπάρχουν. Το κίνητρό της να προχωρήσει τη ζωή της ισχυρό και πολλές φορές, αντιστρόφως ανάλογο με το τραύμα της. Ρισκάρει και θέλει να δει πώς είναι να φτιάχνει τη ζωή της.Συνήθως τα θύματα που παραπέμπονται στην Κοινή Δράση του ΔΟΜ, έχουν λάβει από φορείς προστασία πρώτου βαθμού, συμπεριλαμβανομένης και της ψυχολογικής ενδυνάμωσης και βρίσκονται σε ένα στάδιο μεγαλύτερης ενταξιακής ετοιμότητας.Ο ΔΟΜ παρέχει τεχνική βοήθεια στις εθνικές αρχές και οργανώνει εκπαιδευτικά σεμινάρια για επαγγελματίες πρώτης γραμμής που εργάζονται στον τομέα της μετανάστευσης, συμπεριλαμβανομένων ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, νομικών συμβούλων και διερμηνέων.