Τα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα της ΕΥΠ παρέχουν σαφείς ενδείξεις για την κατάσταση που επικρατούσε στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974, αποκαλύπτοντας την ουσιαστική παράδοση του νησιού στον «Αττίλα». Αν και δεν επιβεβαιώνουν τις διάφορες θεωρίες συνωμοσίας, διευκρινίζουν όσα ήταν ήδη γνωστά. Εκπληκτική είναι η αδιαφορία που διαφαίνεται, καθώς οι υπηρεσίες πληροφοριών παρακολουθούσαν τις τουρκικές κινήσεις χωρίς να επιδεικνύουν διάθεση αντίστασης.
Ο Ιωαννίδης, που είχε αναλάβει τον έλεγχο μετά την ανατροπή του Γεώργιου Παπαδόπουλου, πίστευε ότι θα μπορούσε να πραγματοποιήσει την εθνική προσδοκία της ένωσης της Κύπρου με την Ελλάδα, παραβλέποντας τις συνέπειες της βίαιης ανατροπής της συνταγματικής τάξης. Ο ίδιος δεν φανταζόταν ότι αυτή η ενέργεια θα παρείχε στην Τουρκία το πρόσχημα για μονομερή επέμβαση.
Αν και δεν υπάρχουν αποδείξεις από την εποχή, φημολογείται ότι ο Ιωαννίδης είχε λάβει διαβεβαιώσεις από αμερικανικούς αξιωματούχους ότι οι ΗΠΑ θα παρενέβαιναν για να αποτραπεί η σύγκρουση μεταξύ των δύο χωρών-μελών του ΝΑΤΟ. Ωστόσο, οι ΗΠΑ, μπλεγμένες στο σκάνδαλο Watergate, είχαν στραμμένη την προσοχή τους σε εσωτερικά ζητήματα.
Ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, από την άλλη, πίστευε ότι αν διώξει τους Έλληνες αξιωματικούς από την Κύπρο, θα μπορούσε να αποκτήσει υποστήριξη από τους Σοβιετικούς, οι οποίοι ήθελαν να εκμεταλλευτούν την κατάσταση για να δημιουργήσουν ρήγμα στο ΝΑΤΟ.
Εν μέσω πολιτικών εντάσεων, οι υπηρεσίες πληροφοριών κατέγραφαν λεπτομερώς τις τουρκικές κινήσεις και προειδοποιούσαν για την επικείμενη εισβολή, αλλά οι προειδοποιήσεις τους αγνοήθηκαν.
Η εσωτερική διαμάχη στην Κύπρο, με την τρομοκρατική οργάνωση ΕΟΚΑ Β’ να συνεργάζεται με τις δυνάμεις που υποστήριζαν τον Μακάριο, επιδείνωσε την κατάσταση, δημιουργώντας ένα σκηνικό εμφυλίου πολέμου.
Μόλις 40 χιλιόμετρα από τις ακτές της Κερύνειας, ο τουρκικός στόλος ετοιμαζόταν για την εισβολή που θα άλλαζε τη μοίρα του νησιού. Τα έγγραφα της ΚΥΠ από την 1η Ιουλίου έως τις 31 Αυγούστου θα μπορούσαν να θεωρηθούν ημερολόγιο μιας τραγικής ιστορίας που συνεχίζει να έχει επιπτώσεις μέχρι σήμερα.
Στις 16 Ιουλίου, αμέσως μετά το πραξικόπημα κατά του Μακαρίου, η ΚΥΠ ανέφερε ότι η κατάσταση στην Κύπρο είχε οδηγήσει σε μέτρα επαγρύπνησης στην Τουρκία. Οι πληροφορίες που έφθασαν εκεί αναφέρονταν στην ανάληψη της εξουσίας από την «κυβέρνηση εθνικής σωτηρίας» του Νίκου Σαμψών.
Στο δελτίο της 18ης Ιουλίου, η ΚΥΠ αναφερόταν κυρίως στην εσωτερική κατάσταση που προκλήθηκε από το πραξικόπημα, αποφεύγοντας να το χαρακτηρίσει ως τέτοιο. Οι υποστηρικτές του Μακαρίου αποκαλούνταν «παρακρατικοί», αποδεικνύοντας την κλιμάκωση της έντασης.
