Η πρόσφατη δραστηριοποίηση της Τουρκίας στις εξελίξεις στη Συρία δημιουργεί νέες προκλήσεις για την Αθήνα και τη Λευκωσία. Η προσπάθεια της Τουρκίας να επιβάλει τετελεσμένα στην Ανατολική Μεσόγειο, ξεκίνησε με το παράνομο Τουρκολιβυκό Μνημόνιο το 2019 και την μονομερή κατάθεση του χάρτη των εξωτερικών ορίων της ΑΟΖ της στον ΟΗΕ το 2020.
Στην Τουρκία, οι υποστηρικτές της «Γαλάζιας Πατρίδας» επαναφέρουν τις συζητήσεις για μονομερείς οριοθετήσεις, ασκώντας πίεση στην κυβέρνηση να προχωρήσει σε συμφωνίες με την Παλαιστινιακή Αρχή, το Ισραήλ ή το Λίβανο, αγνοώντας την Κυπριακή Δημοκρατία.
Προβλέπεται ότι μια τέτοια οριοθέτηση θα μπορούσε να αποδώσει στην Τουρκία πρόσθετα δικαιώματα ΑΟΖ, παραβλέποντας τα δικαιώματα της Κύπρου. Ο Χουλουσί Ακάρ, νυν πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Άμυνας της Τουρκίας, υποστηρίζει αυτή την προσέγγιση, εστιάζοντας στη δυνατότητα εφαρμογής της στη Συρία.
Η Λευκωσία και η Αθήνα παρακολουθούν στενά τις κινήσεις της Τουρκίας, καθότι υπάρχει κίνδυνος να επαναληφθούν οι αιφνιδιασμοί του 2019. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι το Τουρκολιβυκό Μνημόνιο είναι άκυρο και ότι η Ελλάδα παρακολουθεί την κατάσταση, ενώ η Κύπρος έχει προχωρήσει σε προληπτικές κινήσεις.
Η Συρία βρίσκεται σε μια περίοδο μεταβατικής φάσης, όπου η αποκατάσταση της σταθερότητας και νομιμότητας είναι αβέβαιη. Οποιαδήποτε συμφωνία με την Τουρκία θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές αντιδράσεις από την Ε.Ε., καθώς θα αφορά την υφαρπαγή θαλάσσιων ζωνών ενός κράτους-μέλους.
Η Τουρκία, μέσω των κινήσεών της, ενδέχεται να προσπαθήσει να νομιμοποιήσει τις προηγούμενες συμφωνίες της, δημιουργώντας μια ιδιαίτερη πραγματικότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και ενισχύοντας τη διαπραγματευτική της θέση σχετικά με το δίκαιο μοίρασμα των θαλάσσιων ζωνών.
