Μια φορά κι έναν καιρό, στα 1923, κάποιοι δυνατοί και νικητές και κάποιοι αδύναμοι και νικημένοι αποφάσισαν να χωρίσουν και να απομακρύνουν ανθρώπους που ζούσαν μονοιασμένοι κι αγαπημένοι για αιώνες. Σ΄ ένα χωριό της Λέσβου, το Σκαλοχώρι (Τσουκαλοχώρι) για τους χριστιανούς Ρωμιούς, Τσομλέκ Κιόι για τους μουσουλμάνους, άνθρωποι εκπατρίστηκαν και φτώχυναν, χώρισαν ο ένας απ’ τον άλλον. Όμως η αγάπη και η λαχτάρα για την “πατρίδα” έκανε τους Σκαλοχωρίτες, απ’ τη μια κι απ’ την άλλη μεριά του Αιγαίου να ανταμώνουν εκατό και βάλε χρόνια τώρα και να κρατούν ζωντανό το νήμα της μνήμης και της συνέχειας. Αφηγήσεις για συναντήσεις, φωτογραφίες του 1952, του 1954, του 1970, του 1982 και νεότερες λένε πως σε αυτό το χωριό η κλωστή δεν κόπηκε, οι άνθρωποι πάντα έβρισκαν τρύπες στο χρόνο και διαλείμματα στη σκληρή Ιστορία, ανταμώνοντας, ξεγελώντας τις κυβερνήσεις, ξεπερνώντας το διχασμό, το φόβο και την απελπισία, χωρίς ίχνη ρεβανσισμού και αναθεωρητισμού, γιατρεύοντας και όχι ξύνοντας πληγές…
Στο φετινό πανηγύρι του Προφήτη Ηλία, γιόρτασε και γλέντησε μαζί με τους χωριανούς και μια δεκαπενταμελής ομάδα Αϊβαλιωτών, με καταγωγή από το Σκαλοχώρι, ανταλλαγέντες τρίτης και τέταρτης γενιάς, απόγονοι αυτών που έφυγαν το 1923 με τη Συνθήκη της Λοζάνης. Ξεναγήθηκαν στα σοκάκια και στα τοπόσημα του χωριού, δέθηκαν με τους απογόνους των μικρασιατών προσφύγων και των ντόπιων και έδωσαν την υπόσχεση πως θα έρθουν ξανά, αφού μας κάλεσαν να ξαναπάμε κι εμείς. Η ζωή θα δείξει…
*Ο Χρήστος Χατζηλίας είναι εκπαιδευτικός-συγγραφέας
