Η εικόνα είναι γνωστή σε κάθε γωνιά της Ελλάδας: σακούλες σκουπιδιών στοιβαγμένες στα πεζοδρόμια, ΧΥΤΑ που υπερφορτώνονται και η αργή πρόοδος της ανακύκλωσης. Παρά τις προσπάθειες της τελευταίας δεκαετίας, η χώρα συνεχίζει να θάβει την πλειονότητα των αστικών αποβλήτων της σε χωματερές, πολλές φορές παραβιάζοντας ευρωπαϊκούς στόχους και πληρώνοντας υψηλά πρόστιμα.
Ένα γεγονός που ίσως να μην γνωρίζει ο μέσος πολίτης είναι ότι, ακόμη και αν αύριο η ανακύκλωση εκτοξευθεί, θα υπάρχει πάντα ένα υπολειμματικό ποσοστό σκουπιδιών που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν ή να κομποστοποιηθούν. Αυτά τα αποκαλούμενα Απορριμματογενείς Ενεργειακές Πρώτες Ύλες (ΑΕΠΥ) σήμερα καταλήγουν σχεδόν αποκλειστικά σε ταφή στις χωματερές. Μέχρι το 2030, η ποσότητα αυτή αναμένεται να φτάσει τους 1,45 εκατομμύρια τόνους ετησίως. Τα σκουπίδια αυτά έχουν υποβληθεί σε ειδική επεξεργασία και μετατρέπονται σε πέλετ, μικρά καύσιμα που μοιάζουν με ξύλο ή τύρφη.
Αυτές οι πρώτες ύλες διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες: το Solid Recovered Fuel (SRF), που είναι υψηλότερης ποιότητας και γνωστό ως «κλάσης 3», και το Refuse Derived Fuel (RDF), που έχει χαμηλότερη ποιότητα και περιορισμένη χρήση. Όλα τα νέα εργοστάσια επεξεργασίας απορριμμάτων παράγουν αυτού του είδους τα καύσιμα, τα οποία αξιοποιούνται από τις μονάδες της τσιμεντοβιομηχανίας, οι οποίες τα χρησιμοποιούν ως καύσιμο και κερδίζουν από αυτό, μειώνοντας το κόστος πετρελαίου και το ανθρακικό τους αποτύπωμα.
Η κυβέρνηση, διαπιστώνοντας ότι οι στόχοι της ανακύκλωσης δεν αποδίδουν και ότι χωρίς νέες υποδομές ο περιορισμός της ταφής στο 10% είναι αδύνατος, προωθεί ένα σχέδιο που θα αλλάξει τα δεδομένα στην επεξεργασία απορριμμάτων: τη δημιουργία ενός ολοκληρωμένου δικτύου έξι μονάδων ενεργειακής αξιοποίησης που θα κατανεμηθούν σε όλη τη χώρα, από τα βόρεια και νότια σύνορα μέχρι την Αττική και τα νησιά, όπως η Κρήτη.
Αυτές οι έξι μονάδες θα καίνε μη ανακυκλώσιμα σκουπίδια και ανεπεξέργαστα αστικά απόβλητα του πράσινου κάδου, όπως υπολείμματα τροφών και πλαστικά, και θα παράγουν ηλεκτρική ενέργεια και θερμότητα, ακολουθώντας ευρωπαϊκά πρότυπα. Η ενέργεια που θα παράγεται από αυτές τις νέες μονάδες υπολογίζεται σε 1.033 GWh τον χρόνο, ποσότητα που αντιστοιχεί περίπου στο 2% της εθνικής κατανάλωσης ρεύματος το 2030.
Σήμερα, τα σύμμεικτα απορρίμματα οδηγούνται στις μονάδες επεξεργασίας αποβλήτων, όπου διαχωρίζονται μηχανικά σε ανακυκλώσιμα υλικά, στερεό καύσιμο RDF και βιοαποδομήσιμα. Τα υλικά που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν καταλήγουν σε ταφή, καθώς δεν υπάρχει ενεργειακή αξιοποίηση.
