Στις 4 Σεπτεμβρίου 1955, ο 20χρονος Οκτάν Εγκίν Φαΐκ, Έλληνας υπήκοος από την Κομοτηνή και υπάλληλος του τουρκικού προξενείου στη Θεσσαλονίκη, ξεναγούσε το βασιλικό ζεύγος στην πρώτη έκθεση της Τουρκίας στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Ο βασιλιάς Παύλος και η Φρειδερίκη εντυπωσιάστηκαν από την ξενάγηση, καθώς ο Φαΐκ εκτός από την άριστη γνώση των ελληνικών, ήταν και το πρώτο μέλος της μουσουλμανικής μειονότητας που φοιτούσε στη Νομική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. Ίσως ο Παύλος τον θεωρούσε ένα πιθανό σύμβολο ειρηνικής συνεργασίας μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων. Όμως, η πραγματικότητα ήταν διαφορετική.
Ο Φαΐκ ήταν ήδη στρατευμένος πράκτορας της Άγκυρας. Μετά την ξενάγηση, το βασιλικό ζεύγος αναχώρησε για το Βελιγράδι, ανυποψίαστο για τον ρόλο του Φαΐκ στην επόμενη ημέρα. Εκείνος είχε τη θέση του μεταφορέα της βόμβας που εξερράγη στον κήπο του τουρκικού προξενείου στη Θεσσαλονίκη.
Η προβοκάτσια αυτή οδήγησε στον μεγαλύτερο και πιο αιματηρό διωγμό Ελλήνων από την Τουρκία μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922. Ο διωγμός αυτός, γνωστός και ως «Σεπτεμβριανά», συνέβη λίγες μέρες αργότερα, και το ανθρώπινο στοιχείο των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη συρρικνώθηκε δραματικά, φτάνοντας σήμερα στους μόλις 2.000 κατοίκους.
Στο πλαίσιο των ελληνοτουρκικών σχέσεων εκείνης της εποχής, το κλίμα ήταν ήδη τεταμένο. Αν και οι δύο χώρες ήταν σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ από το 1952, η αντιπαλότητα μεταξύ τους δεν είχε σταματήσει. Το Κυπριακό ζήτημα είχε αναδείξει νέες προκλήσεις, με τους Τούρκους να προσπαθούν να ακυρώσουν δυσμενείς πτυχές της Συνθήκης της Λωζάννης, επιβάλλοντας περιορισμούς στους Έλληνες της Κωνσταντινούπολης.
Η τουρκική πολιτική περιλάμβανε αυθαίρετες απελάσεις, περιορισμούς επαγγελμάτων και κατασχέσεις περιουσιών, οδηγώντας σε μια κατάσταση που θύμιζε τις ναζιστικές διώξεις κατά των Εβραίων. Παρά τις πιέσεις, μεταξύ 1947 και 1955 υπήρξε μια βελτίωση του κλίματος για τους Έλληνες, με την αναδιοργάνωση κοινοτήτων και αύξηση του αριθμού μαθητών στα μειονοτικά σχολεία.
Ωστόσο, τα «Σεπτεμβριανά» δεν ήταν τυχαία, αλλά προϊόν ενός συστηματικά καλλιεργούμενου ανθελληνικού κλίματος στην Κωνσταντινούπολη. Το Κυπριακό, με την επαναστατική δράση της ΕΟΚΑ από το 1955, αποτέλεσε την αφορμή για την έξαρση της βίας, με τον τουρκικό εθνικισμό να κορυφώνεται.
Ο σύλλογος «Η Κύπρος είναι τουρκική» διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στην προετοιμασία και εκτέλεση των «Σεπτεμβριανών», με τη στήριξη του τουρκικού κράτους. Στην Τουρκία, το Κυπριακό είχε αναδειχθεί σε θέμα πρώτης προτεραιότητας, με τις συνέπειες του να είναι καταστροφικές για τον Ελληνισμό της Κωνσταντινούπολης.
