Στη χώρα μας υπάρχουν χωριά που παραμένουν ζωντανά όλο το χρόνο, άλλα που αποκτούν ζωή μόνο το καλοκαίρι, καθώς οι κάτοικοι επιστρέφουν στις ρίζες τους, και κάποια που έχουν χάσει οριστικά τη ζωτικότητα τους. Αυτά τα τελευταία στέκονται σαν φαντάσματα του παρελθόντος ή έχουν εξαφανιστεί από τον χάρτη, υπογραμμίζοντας τις συνέπειες φυσικών φαινομένων, την τεχνολογική πρόοδο και τις κοινωνικές αλλαγές που οδηγούν τους ανθρώπους σε αναζητήσεις καλύτερων συνθηκών ζωής σε αστικά κέντρα. Κάθε χωριό έχει τη δική του ιστορία να διηγηθεί.
Ένα από αυτά είναι το Κάλλιο Φωκίδας, το οποίο βυθίστηκε το 1981 στα νερά της τεχνητής λίμνης Μόρνου. Μάλιστα, πρόσφατα το χωριό αναδύθηκε ξανά στην επιφάνεια λόγω της πτώσης της στάθμης του νερού εξαιτίας της παρατεταμένης ανομβρίας. Το γεγονός αυτό είναι μια υπενθύμιση της ύπαρξής του, αλλά και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Μέχρι το 1979, το Κάλλιο ήταν ένα ζωντανό χωριό με περίπου 200 κατοίκους. Οι κάτοικοί του αναγκάστηκαν να μετακομίσουν λόγω της δημιουργίας της λίμνης και οι αναμνήσεις τους για τα πατρικά τους σπίτια και τις οικογενειακές τους περιουσίες παραμένουν ζωντανές. Στην τελευταία απογραφή του 2021 καταγράφηκαν 23 μόνιμοι κάτοικοι σε ένα νέο χωριό που ιδρύθηκε κοντά.
Το Κάλλιο έχει πλούσια ιστορία που χρονολογείται από τον 4ο αιώνα π.Χ. και οι ανασκαφές που πραγματοποιήθηκαν από τον καθηγητή Αρχαιολογίας Πέτρο Θέμελη αποκάλυψαν σημαντικά ευρήματα, όπως ιερά και θέατρα, που εκτίθενται σε διάφορες αρχαιολογικές συλλογές.
Ανάλογη περίπτωση είναι το Σφεντύλι στη Χερσόνησο του Ηρακλείου, γνωστό και ως "Ατλαντίδα της Κρήτης". Το χωριό αυτό βυθίστηκε το 2000 λόγω της κατασκευής του φράγματος Αποσελέμη. Οι κάτοικοί του, περίπου 100, αναγκάστηκαν να το εγκαταλείψουν σταδιακά, καθώς η στάθμη του νερού αυξανόταν. Οι τελευταίοι κάτοικοι το εγκατέλειψαν το 2015.
Όταν η στάθμη του νερού υποχωρεί, το Σφεντύλι αναδύεται, αποκαλύπτοντας ερείπια και ερημωμένα σπίτια. Πολλοί πρώην κάτοικοι επισκέπτονται το χωριό και αναπολούν τις μνήμες τους, αντικρίζοντας τώρα μια θλιβερή εικόνα γεμάτη ερείπια και κατεστραμμένες υποδομές.
