Ένα γηρασμένο και συχνά χαμηλών προδιαγραφών δίκτυο δεξαμενόπλοιων, που εξυπηρετεί τη μεταφορά πετρελαίου από κράτη υπό διεθνείς κυρώσεις -- μεταξύ των οποίων η Ρωσία, η Βενεζουέλα και το Ιράν -- έχει εξελιχθεί πλέον σε μια παράλληλη και ανεπίσημη ναυτιλιακή "οικονομία", ευρύτερα γνωστή ως "σκιώδης στόλος".
Τα περισσότερα πλοία που τον αποτελούν πρόκειται για υπερήλικα δεξαμενόπλοια, που λειτουργούν εκτός των κανόνων της διεθνούς ναυτιλιακής αγοράς, χωρίς επαρκή ασφάλιση, πιστοποιήσεις ή τεχνικές προδιαγραφές.
Σύμφωνα με αναλυτές της ναυτιλιακής αγοράς, αν για κάποιο λόγο οι κυρώσεις καταργούνταν άμεσα, η πλειονότητα αυτών των πλοίων δεν θα μπορούσε να επιστρέψει στη νόμιμη αγορά και θα κατέληγε σε διαλυτήρια, προκαλώντας έλλειψη χωρητικότητας και ισχυρή ανατίμηση των ναύλων.
Τα δεδομένα της ναυλομεσιτικής Xclusiv Shipbrokers καταδεικνύουν την έκταση του φαινομένου: ο σκιώδης στόλος αποτελείται σήμερα από 1.387 πλοία, εκ των οποίων τα 1.004 είναι δεξαμενόπλοια, δηλαδή περίπου 72%.
Η μέση ηλικία των πλοίων αυτών αγγίζει τα 20,4 έτη, στοιχείο που αποτυπώνει το πόσο γηρασμένο είναι αυτό το "παράλληλο" δίκτυο μεταφοράς ενέργειας, το οποίο ωστόσο παραμένει κρίσιμο για τις ροές πετρελαίου προς τις ασιατικές αγορές και ειδικά προς την Ινδία και την Κίνα.
Τα Aframax/LR2 αποτελούν τον πυρήνα με 320 πλοία, που αντιστοιχούν στο 26,8% του ενεργού στόλου αυτής της κατηγορίας -- το υψηλότερο ποσοστό μεταξύ όλων των κατηγοριών.
Σε όλες τις κατηγορίες δεξαμενόπλοιων, τα πλοία που έχουν υποστεί κυρώσεις αντιπροσωπεύουν πλέον το 12,8% του συνολικού ενεργού στόλου των 7.820 πλοίων.
Η κατανομή ανά ηλικία υπογραμμίζει τη διαρθρωτική ανισορροπία. Μόνο 175 δεξαμενόπλοια που έχουν υποστεί κυρώσεις είναι 16 ετών ή νεότερα, σε σύγκριση με 829 που είναι 17 ετών ή παλαιότερα.
Σήμερα ο ενεργός στόλος αριθμεί 4.814 νεότερα και 3.006 παλαιότερα πλοία.
Οι κυρώσεις δεν μπορούν να μπλοκάρουν τις εξαγωγές. Σύμφωνα με πληροφορίες διεθνών μέσων ενημέρωσης οι κινήσεις του λεγόμενου "σκιώδους" στόλου είναι δύσκολο να ανιχνευθούν, ενώ οι συναλλαγές του γίνονται μέσα από πλέγμα offshore εταιρειών.
Μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία βρέθηκε στο επίκεντρο του δυτικού εμπάργκο. Οι κυρώσεις, όμως, δεν κατάφεραν να μπλοκάρουν τις εξαγωγές της.
Σύμφωνα με το Ρόιτερ οι νέες κυρώσεις δεν έχουν - τουλάχιστον προς το παρόν - διαταράξει τις φυσικές ροές αργού από τα δυτικά λιμάνια της χώρας.
Οι εξαγωγές προς δυτικούς προορισμούς βρίσκονται υπό πίεση, καθώς το ρωσικό αργό Urals κατευθύνεται κυρίως προς την Ινδία και την Τουρκία - χώρες που αναμένεται να συμμορφωθούν με τις νέες απαγορεύσεις της Δύσης.
Οι ΗΠΑ έχουν θέσει προθεσμία την 21η Νοεμβρίου για τη διακοπή όλων των συναλλαγών με Rosneft και Lukoil. Τωρινές φορτώσεις ενδέχεται να φτάσουν μετά την προθεσμία - εξέλιξη που αυξάνει τους κινδύνους σε επίπεδο logistics και χρηματοδότησης.
Οι ινδικές εταιρείες διύλισης εξετάζουν τον αντίκτυπο των κυρώσεων στα συμβόλαια προμήθειας, ενώ οι πωλητές αναζητούν εναλλακτικές λύσεις για τη μεταφορά του ρωσικού αργού.
Η γερμανική κυβέρνηση έλαβε διαβεβαίωση από τις ΗΠΑ πως η γερμανική θυγατρική της Rosneft θα εξαιρεθεί από τα νέα μέτρα, ενώ οι εκτιμήσεις της αγοράς αναφέρουν σταθερότητα στις ροές προς το παρόν.
