Η Ευρώπη βρίσκεται σε μια περίοδο αυξανόμενης ανασφάλειας, με τις προκλήσεις να προέρχονται από τον πόλεμο στην Ουκρανία, τις ρωσικές υβριδικές επιθέσεις και την κινεζική διείσδυση σε ευαίσθητες υποδομές. Παράλληλα, η τρομοκρατία και οι κυβερνοεπιθέσεις δείχνουν τάσεις παγίωσης, αλλάζουν τα δεδομένα ασφαλείας και απαιτούν νέες στρατηγικές.
Στο πλαίσιο αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει την ανάγκη για ισχυρότερα εργαλεία και αποφασίζει να δημιουργήσει έναν νέο μηχανισμό ανάλυσης πληροφοριών. Ήδη, οι Βρυξέλλες αποκαλούν αυτή τη νέα δομή «ευρωπαϊκή CIA», αν και σε περιορισμένη κλίμακα.
Η πρωτοβουλία αυτή προέρχεται από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και θα αποτελέσει μια νέα μονάδα πληροφοριών που θα ενσωματωθεί στην Κομισιόν, αντλώντας προσωπικό από τις εθνικές υπηρεσίες των κρατών-μελών. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν η Ευρώπη θα καταφέρει να λειτουργήσει ως αυτόνομος παίκτης ή αν θα δημιουργήσει πρόσθετες εντάσεις με τα κράτη και τις Βρυξέλλες.
Για να κατανοήσουμε αυτή την κίνηση, πρέπει να εξετάσουμε τη μέχρι σήμερα συνεργασία μεταξύ των ευρωπαϊκών μυστικών υπηρεσιών. Από το 1971 λειτουργεί το Club de Berne, ένα άτυπο φόρουμ που προάγει την ανταλλαγή ευαίσθητων πληροφοριών. Μετά την 11η Σεπτεμβρίου, το Counter Terrorism Group (CTG) ενίσχυσε τη συνεργασία, ενώ το EU Intelligence and Situation Centre (IntCen) προσφέρει πολιτική ανάλυση για την Ε.Ε.
Ωστόσο, η Κομισιόν επιθυμεί έναν μηχανισμό που θα υπόκειται πολιτικά στην ίδια και όχι στις υφιστάμενες δομές της Ε.Ε., όπου οι εθνικές κυβερνήσεις έχουν τον πρώτο λόγο.
Η πρόταση που ανακοινώθηκε περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας νέας μονάδας πληροφοριών στη Γενική Γραμματεία της Επιτροπής, η οποία θα:
- Στελεχωθεί από αποσπασμένους αξιωματούχους των εθνικών υπηρεσιών.
- Συλλέγει και συνθέτει υπάρχουσες πληροφορίες στο ευρωπαϊκό δίκτυο.
- Παράγει αναλύσεις και εκτιμήσεις κινδύνου για την πρόεδρο και το Κολέγιο των Επιτρόπων.
- Λειτουργεί ως κόμβος στην πρωτοβουλία «Ευρωπαϊκή Ασπίδα Δημοκρατίας», στοχεύοντας στην αντιμετώπιση υβριδικών απειλών.
Η νέα αυτή δομή δεν προορίζεται να είναι μια υπηρεσία με μεγάλη στρατηγική και επιχειρησιακή υποδομή, αλλά περισσότερο ένα κέντρο ανάλυσης που θα προσπαθεί να μετατρέψει δεδομένα σε πολιτική ισχύ. Η ανάγκη για αυτή την πρωτοβουλία προκύπτει από την αύξηση των υβριδικών απειλών και των επιθέσεων που πλήττουν την Ευρώπη.
