Η δράση του Ελληνικού Στρατού κατά τον πόλεμο με την Ιταλία περιλαμβάνει πολλές άγνωστες ιστορίες και γεγονότα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει η δράση της V (5ης) Μεραρχίας ή αλλιώς Μεραρχίας Κρητών. Αυτή παρέμεινε ως εφεδρεία στη Κρήτη μέχρι τον Νοέμβριο του 1940, οπότε και στάλθηκε στο μέτωπο. Από τον Ιανουάριο του 1941 συμμετείχε σε πολεμικές επιχειρήσεις, όπου σημείωσε αξιόλογες νίκες, αλλά υπέστη και σοβαρές απώλειες. Μετά τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα, οι στρατιώτες της επέστρεψαν στη χώρα.
Ωστόσο, οι Γερμανοί τους απαγόρευσαν να επιστρέψουν στην Κρήτη, την οποία προσπαθούσαν να καταλάβουν με την επιχείρηση «Ερμής». Έτσι, οι περισσότεροι από τους άνδρες της V Μεραρχίας βρέθηκαν να περιφέρονται νηστικοί και ρακένδυτοι στην Αθήνα, με ελάχιστη υποστήριξη από το κράτος.
Πολλοί από αυτούς συνελήφθησαν από τους Ιταλούς και μεταφέρθηκαν στη Λάρισα, όπου τους αποκαλούσαν παράνομα «αιχμαλώτους πολέμου». Ένα τραγικό γεγονός που στιγμάτισε την ιστορία της V Μεραρχίας ήταν η δολοφονία του Διοικητή της, Υποστράτηγου Γεώργιου Παπαγεωργίου, στην Κίσσαμο Χανίων, στα τέλη Απριλίου 1941, από έναν Κρητικό χωροφύλακα, ο οποίος εκτελέστηκε λίγες μέρες αργότερα από τους συναδέλφους του.
Ο Παπαγεωργίου, ο οποίος κατηγορήθηκε ότι εγκατέλειψε τους άνδρες του, είχε μεταβεί μόνος του στην Κρήτη και αντιμετώπισε την οργή των Κρητικών, λόγω των νεκρών συγγενών τους και του ότι επισκέφτηκε τη Μεγαλόνησο χωρίς να ενδιαφερθεί για τους αξιωματικούς και τους στρατιώτες της V Μεραρχίας. Πληροφορίες για την ιστορία της Μεραρχίας Κρητών παρέχει ο Δρ. Ιωάννης Παπαφλωράτος στο βιβλίο του «Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού 1833 – 1949», τόμος ΙΙ.
Η V Μεραρχία ιδρύθηκε το 1912 και συμμετείχε στους Βαλκανικούς Πολέμους. Το 1917, ενσωματώθηκε η Μεραρχία Κρήτης, η οποία είχε αρχίσει να συγκροτείται από το 1916. Η Μεραρχία συμμετείχε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στη Μικρασιατική Εκστρατεία με σημαντικές νίκες. Μετά την αποχώρηση από τη Μικρά Ασία, η V Μεραρχία ανασυγκροτήθηκε υπό τον Συνταγματάρχη Κονδύλη, με αρχική έδρα τις Σέρρες. Συγχωνεύτηκε με άλλες μονάδες, δημιουργώντας μια ισχυρή στρατιωτική δύναμη, έτοιμη για δράση, αν οι διαπραγματεύσεις στη Λωζάνη δεν ευοδώνονταν.
