Πριν περίπου έξι χρόνια, 27 φοιτητές Νομικής από το Βανουάτου ανέλαβαν μια πρωτοφανή πρωτοβουλία να ζητήσουν την παρέμβαση του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης για τις νομικές υποχρεώσεις των κρατών σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Η μικρή ομάδα αυτή, με την υποστήριξη 132 χωρών, επιτέλους είδε τις προσπάθειές της ανταμείβονται, καθώς το Διεθνές Δικαστήριο αναγνώρισε την επείγουσα απειλή που αποτελεί η κλιματική αλλαγή και τις συνέπειές της στα κράτη.
Η Καθηγήτρια Εμμανουέλα Δούση ερμηνεύει τη γνωμοδότηση ως ένα σημαντικό ορόσημο που καθορίζει τις νομικές υποχρεώσεις των κρατών για την προστασία του κλίματος και τις επιπτώσεις της μη συμμόρφωσής τους. Επιπλέον, διευκρινίζει το περιεχόμενο της Συμφωνίας του Παρισιού του 2015, κλείνοντας τη συζήτηση για τις εθελοντικές δεσμεύσεις. Η γνωμοδότηση αποτελεί μια σημαντική προσθήκη στο διεθνές δίκαιο και επιβεβαιώνει την επείγουσα ανάγκη για δράση.
Η γνωμοδότηση επισημαίνει τρία κύρια σημεία: τη διατήρηση των δικαιωμάτων των κρατών που κινδυνεύουν από την κλιματική αλλαγή, τις ιστορικές ευθύνες των κρατών, και τη χρηματοδότηση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Παρά το μη δεσμευτικό χαρακτήρα των γνωμοδοτήσεων, αυτές έχουν σημαντική νομική και πολιτική αξία.
Η εν λόγω γνωμοδότηση ανοίγει τον δρόμο για διακρατικές προσφυγές εναντίον των κρατών που δεν συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με τη Συμφωνία του Παρισιού. Η Κίνα και οι ΗΠΑ, παρά τις διαφορές τους, πρέπει να ευθυγραμμίσουν τις ενέργειές τους προς την πράσινη μετάβαση. Η Ελλάδα, αν και προχωρά με βήματα, πρέπει να αποσύρει το πρόγραμμα εξόρυξης υδρογονανθράκων, υιοθετώντας μια πιο βιώσιμη προσέγγιση.
Συνολικά, η γνωμοδότηση αναδεικνύει την ανάγκη για συνεργασία και δράση εν όψει της κλιματικής αλλαγής. Η αξιοποίησή της από τα κράτη μπορεί να οδηγήσει σε πιο αποτελεσματικές πολιτικές και πρακτικές για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής.
